1. Khái niệm phân tinh thể
Phân tinh thể (crystalline fertilizer) là dạng phân bón được sản xuất với thành phần dinh dưỡng ở trạng thái tinh thể rắn (kết tinh từ dung dịch muối vô cơ hoặc hỗn hợp khoáng).
Thành phần chủ yếu là các muối hòa tan như: Urea phosphate, Mono Potassium Phosphate (MKP), Magnesium Sulfate (MgSO₄·7H₂O), Ammonium Sulfate…
Đây là loại phân tinh khiết, tan hoàn toàn trong nước, thích hợp cho nông nghiệp công nghệ cao (nhất là thủy canh, tưới nhỏ giọt, phun lá).
2. Đặc điểm chính
Độ tinh khiết cao: Ít tạp chất, dễ hòa tan.
Tan hoàn toàn: Không gây tắc nghẽn hệ thống tưới nhỏ giọt.
Chính xác dinh dưỡng: Dễ phối trộn theo công thức NPK cân đối.
Dạng tinh thể mịn: Thuận tiện bảo quản, vận chuyển và sử dụng.
3. Vai trò trong cây trồng
Cung cấp dinh dưỡng nhanh: Dễ dàng hấp thu qua rễ và lá.
Tăng hiệu quả sử dụng phân: Hạn chế thất thoát do bay hơi hay rửa trôi.
Thích hợp trong giai đoạn nhạy cảm: Ra hoa, đậu trái, nuôi quả.
Ứng dụng cho nông nghiệp sạch: Không lẫn kim loại nặng, thân thiện môi trường.
Ví dụ:
MKP (KH₂PO₄): Giúp ra hoa, tăng đậu trái, hạn chế rụng hoa.
MgSO₄·7H₂O: Bổ sung magiê, tăng cường quang hợp.
Urea phosphate (UP): Vừa cung cấp đạm (N), vừa cung cấp lân (P), đồng thời hạ pH nước tưới.
4. Ứng dụng trong nông nghiệp
Thủy canh: Là nguồn dinh dưỡng chính trong dung dịch trồng rau, hoa, quả.
Tưới nhỏ giọt (fertigation): Giúp tiết kiệm phân và nước.
Phun qua lá: Dễ dàng điều chỉnh công thức phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng.
Nông nghiệp công nghệ cao: Nhà màng, nhà kính, sản xuất rau quả sạch.
5. Hạn chế
Giá thành cao hơn phân hạt thông thường.
Yêu cầu hệ thống tưới – phun hiện đại để phát huy hiệu quả.
Bảo quản cần tránh ẩm để không vón cục, chảy nước.
6. Một số nghiên cứu tiêu biểu
Zhang et al. (2019), Journal of Plant Nutrition and Soil Science: Phân tinh thể MKP giúp cải thiện khả năng ra hoa và tăng chất lượng quả ở cây họ cà (Solanaceae).
Nguyen & Tran (2021), Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam: Sử dụng phân tinh thể trong hệ thống thủy canh rau xà lách làm tăng năng suất 18–22% so với phân bón truyền thống.
FAO Report (2020): Khuyến nghị dùng phân tinh thể trong tưới nhỏ giọt để giảm 25–30% lượng phân bón so với phương pháp bón gốc.
